"Η ομολογία ενός δολοφόνου. Μέσα σε μία νύχτα", Joseph Roth (Άγρα)

Ο Αυστριακός, εβραϊκής καταγωγής, Γιόζεφ Ρότ (1894-1939) είναι σίγουρα ένας από τους κορυφαίους συγγραφείς του πρώτου μισού του περασμένου αιώνα. Αν ισχύει ο διαχωρισμός ιμπρεσσιονισμός-εξπρεσσιονισμός και στη λογοτεχνία, θα έλεγα ότι ο Ρότ είναι κατεξοχήν εκπρόσωπος της δεύτερης σχολής. Όπως και στην εξπρεσσιονιστική ζωγραφική, έτσι και στη λογοτεχνία του Ρότ, έχουμε αδρές γραμμές έκφρασης... Άδικα θα ψάξετε για λεπτεπίλεπτες εκφράσεις, για όμορφες και συγκινητικές περιγραφές τοπίων και συναισθημάτων. Όμως, και εδώ βρίσκεται η εντυπωσιακή ικανότητα του συγγραφέα, τα κείμενά του, πέρα από την εκπληκτική και πολύ δυνατή γλώσσα που χρησιμοποιεί, σου αφήνουν περιθώρια για περισσότερες από μία ερμηνείες οι οποίες όμως είναι καλά κρυμμένες μέσα στο ίδιο το κείμενο. Όλα τα κείμενά του είναι επίσης διαποτισμένα από ένα ‘σκληρό’ και ‘δυνατό σα βιτριόλι’, αν μπορώ να το χαρακτηρίσω έτσι, χιούμορ, το οποίο είναι πάντα σε δεύτερο επίπεδο. Από τις πρώτες σελίδες των βιβλίων του, καταλαβαίνεις ότι έχεις να κάνεις με συγγραφέα πολλών κυβικών. Καταλαβαίνεις ότι το χέρι που έγραψε τις γραμμές που διαβάζεις είναι στιβαρό, και δεν εξαντλείται στις γραμμές που μόλις διάβασες. Είναι όπως μια μηχανή πολλών κυβικών που ρολλάρει και ρονρονάρει ήρεμα στον δρόμο αλλά ξέρεις ότι διαθέτει ακόμα πολλά αποθέματα κρυμμένα μέσα της σε αντίθεση με μια μηχανή λίγων κυβικών που γκαζώνει αλλά έχει φτάσει στα όριά της και δεν έχει άλλο να δώσει (υπάρχουν πολλοί τέτοιοι συγγραφείς). Παρίσι, αρχές 20ου αιώνα, μετά τη ρωσική επανάσταση.. Οι πελάτες του λαϊκού ρώσικου ταβερνείου Ταρί-Μπαρί είναι αποκλειστικά ρώσοι εμιγκρέδες. Εξαίρεση ένας γερμανός, εμιγκρές και αυτός, που μένει ακριβώς απέναντι και πηγαίνει συχνά στη ταβέρνα για το βραδινό του φαγητό. (Είναι εύκολο να μαντέψει κανείς ότι ο γερμανός, δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον συγγραφέα, που πράγματι έζησε κάποια χρόνια στο Παρίσι).. Μέσα στην ατμόσφαιρα της ταβέρνας που θυμίζει, όχι τυχαία πιστεύω, Ντοστογιέφσκι, οι θαμώνες τρώνε, πίνουν και συχνά ξενυχτούν μέχρι τα ξημερώματα. Ένας από τους τακτικούς πελάτες έχει το παρατσούκλι, ‘ο δολοφόνος’. Κανείς δεν ξέρει από πού προέκυψε αυτό το παρατσούκλι. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι σαν μυστικός πράκτορας στην υπηρεσία του Τσάρου που ήταν, ‘έφαγε’ μπολσεβίκους κατά τη διάρκεια της ρωσικής επανάστασης κι’ έτσι του προέκυψε το τιμητικό, για τους εμιγκρέδες λευκορώσους που συχνάζουν στην ταβέρνα, παρατσούκλι. Ένα βράδυ αφού κατέβασε αρκετά ποτήρια, ο δολοφόνος βρίσκεται σε διάθεση εξομολογητική, δηλώνει πως είναι ένας απλός αλλά αληθινός δολοφόνος του κοινού ποινικού δικαίου και όχι ο ήρωας που πιστεύουν, και προσφέρεται να τους διηγηθεί την αληθινή του ιστορία. Ο ταβερνιάρης σηκώνεται, κατεβάζει τα στόρια και κλειδώνει το μαγαζί από μέσα. Ο δολοφόνος ξεκινά τη διήγησή του σε πρώτο πρόσωπο, η οποία και θα διαρκέσει μέχρι τα ξημερώματα, και αποτελεί στην ουσία όλο το μυθιστόρημα. Αριστουργηματικός και απολαυστικός μονόλογος μέσα από τον οποίο ξεπηδάει η διχασμένη προσωπικότητα του αφηγητή. Για το τέλος της αφήγησης ο Ρότ μας επιφυλάσσει μια ανατροπή που φέρνει τα πάνω κάτω, σε όσα πιστεύαμε ότι είχανε πραγματικά συμβεί. Λυπάμαι, αλλά εδώ πρέπει να σας αφήσω. Έχοντας διαβάσει τον Ρότ στην Άγρα τρέχω τώρα να διαβάσω και τους άλλους τρεις τίτλους που κυκλοφορούν σε άλλες εκδόσεις. Γεια σας… Ελληνική βιβλιογραφία του Γιόζεφ Ρότ Hotel Savoy (Άγρα) Το Εμβατήριο του Ραντέτσκυ (Άγρα) Ο Θρύλος του Άγιου Πότη (Άγρα) Η Ομολογία ενός Δολοφόνου (Άγρα) Δεξιά και Αριστερά (Ροές) Ο Ιστός της Αράχνης (Κριτική) Ο Βουβός Προφήτης (Οδυσσέας) http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.vivlia&id=9120