Κάποια παιδιά αρνούνται πεισματικά να μοιραστούν το παραμικρό και κάποια άλλα μοιράζουν αφειδώς τα πράγματά τους δεξιά και αριστερά, προκειμένου να εξασφαλίσουν την αποδοχή των φίλων τους. Δυο ακραίες συμπεριφορές οι οποίες αποζητούν τη χρυσή τομή. Ανακαλύψτε τη με τη βοήθεια του άρθρου που ακολουθεί.
-Μου πήρε την πέτρα!
Γοερά κλάματα ακολουθούν τη δήλωση του εξάχρονου κοριτσιού. Ακολουθεί απίστευτο μαλλιοτράβηγμα με τη μέχρι πριν από λίγα λεπτά καλύτερη φίλη της –της ίδιας ηλικίας. Μήλο της έριδος μια συνηθισμένη πέτρα, ένα μεγάλο βότσαλο χωρίς τίποτε το ιδιαίτερο. Όλα αυτά πάνω σε ένα βραχάκι, δίπλα σε μια παραλία γεμάτη με χιλιάδες ίδια βότσαλα…
Για να μην σας περιγράψω δεκάδες καβγάδες για ασήμαντη αφορμή. Φανταστείτε τους στο σπίτι μας επί τρία. Μόλις ο ένα κάνει κάτι, θέλουν να το κάνουν κι οι άλλοι δύο. Καθημερινά έχουμε τη μάχη βουτήγματος στη σαλάτα. Μόλις ο ένας αποφασίσει να βουτήξει το ψωμί του στο λάδι της σαλάτας, αυτομάτως οι άλλοι δυο κόβουν από ένα κομμάτι ψωμί και αρχίζει η μάχη! Ο καθένας τραβάει το πιάτο προς το μέρος του. Δύσκολα τους πείθεις ότι μπορεί να σερβιριστεί ο καθένας στο πιάτο του. Αυτό δεν αρκεί: Όλοι προτιμούν το μεγάλο, βαθύ πιάτο της σαλάτας. Το λάδι εκεί, καθώς φαίνεται, έχει άλλη γεύση!
Θύτες και θύματα
Όλοι οι γονείς το ζούμε καθημερινά. Τα παιδιά, όσο αγαπημένα κι αν είναι με τους φίλους και τα αδέρφια τους, δύσκολα μοιράζονται ό,τι θεωρούν δικό τους. Από το πιο μικρό ώς το πιο μεγάλο. Από ένα γλύκισμα μέχρι ένα παιχνίδι. Όλα μπορεί να είναι η αφορμή για άγριους καβγάδες.
Αν θέλουμε τα παιδιά μας να μοιράζονται, δεν είναι μόνο για να εξασφαλίσουμε την ηρεμία στο σπίτι και τις παρέες τους. Το μοίρασμα, που μπορεί να ξεκινήσει από ένα κομματάκι σοκολάτας, καταλήγει στα αισθήματα, τη σχέση του παιδιού με τους συνομηλίκους του, αλλά και αργότερα στη ζωή του. Ποιος θέλει για φίλο κάποιον που τα θέλει όλα δικά του; Ποιος μπορεί να κάνει παρέα με κάποιον που δεν μοιράζεται τίποτα; Πόσο ευτυχισμένος μπορεί να γίνει ένας τέτοιος άνθρωπος;
Στον αντίποδα είναι τα παιδιά που τα χαρακτηρίζει η ενδοτικότητα. Συνήθως ανασφαλή, καταλήγουν αντί να μοιράζονται να δίνουν αφειδώς ό,τι τους ζητάνε. Να μην διεκδικούν για τον εαυτό τους ούτε τα αυτονόητα. Καταλήγουν τα θύματα της παρέας που δωροδοκούν για να αποκτήσουν φίλους. Που δεν μαθαίνουν να θέτουν όρια και να υπερασπίζονται τον εαυτό τους.
Εικόνα καλοκαιρινή, ένα τετράχρονο κοριτσάκι που είχε ένα πακέτο με τσιπς. Οι φίλες της, χωρίς καν να μπουν στον κόπο να τη ρωτήσουν, έβαλαν τα χέρια τους μέσα στο σακουλάκι κι έφαγαν σχεδόν όλα τα τσιπς. Το κοριτσάκι, όταν έμεινε με το άδειο σακουλάκι, πήγε να κλάψει στην αγκαλιά της μαμάς της.
Κι όμως και το μοίρασμα και η υπεράσπιση των δικαιωμάτων είναι πράγματα στα οποία εμείς οι γονείς μπορούμε να παίξουμε σημαντικό ρόλο και να βοηθήσουμε αποτελεσματικά τα παιδιά μας να κρατήσουν τις ισορροπίες. Κάτι που θα φανεί εξαιρετικά χρήσιμο και στην ενήλικη ζωή τους.
Σε ποια ηλικία είναι έτοιμο να μοιραστεί
Πολλοί γονείς αγχώνονται μήπως το παιδί τους γίνει εγωιστής και αρχίζουν από πολύ νωρίς να το πιέζουν να μοιραστεί τα πράγματά του και κυρίως τα παιχνίδια του.
Συνηθισμένη η σκηνή στην παιδική χαρά όπου ο μπαμπάς ή η μαμά εγκαλούν το μικρό τους να μοιραστεί τα παιχνίδια του με το αγοράκι ή με το κοριτσάκι. Συχνά δεν μένουν στην παράκληση αλλά αποσπούν με απειλές το επίμαχο αντικείμενο, πετυχαίνοντας τα αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα που προσδοκούσαν…
Ειδικά σε πολύ μικρές ηλικίες είναι αδύνατον να πείσουμε το παιδί να μοιραστεί τα πράγματά του. Τα μωρά έως 19 μηνών είναι σύνηθες –και φυσιολογικό- να μαλώνουν και να μην μπορούν να μοιραστούν τα παιχνίδια τους γιατί δυσκολεύονται να περιορίσουν την παρορμητικότητά τους.
Ωστόσο, πρέπει να μάθουμε στο παιδί να μοιράζεται από μικρή ηλικία. Κρίσιμη ηλικία είναι τα περίφημα «terrible two». Εκεί μπορεί η εκπαίδευση από τη μεριά των γονιών να είναι πιο αποτελεσματική. Όμως, ακόμα και σε ηλικίες κάτω τον 2 ετών μπορούμε να ενισχύσουμε τη συμπεριφορά της μοιρασιάς με ανάλογα παιχνίδια: Π.χ. «Δώσε μου το αρκουδάκι σου, μπράβο και τώρα δώσε το στον μπαμπά».
Πώς το μαθαίνουμε να μοιράζεται…
• Σε καβγάδες που αφορούν παιχνίδια ή αντικείμενα δεν κάνουμε τον διαιτητή και δεν υπερασπιζόμαστε κανένα παιδί. Απαιτούμε το τέλος της διαμάχης, αρνούμενοι να ακούσουμε οποιαδήποτε άποψη και αδιαφορώντας για το ποιος έχει δίκιο ή άδικο.
• Συζητάμε με τα παιδιά μας (όχι την ώρα της σύγκρουσης) πόσο σημαντικό είναι να μοιραζόμαστε πράγματα και απενοχοποιούμε τα φυσιολογικά συναισθήματα ζήλειας και κτητικότητας (και εγώ μάλωνα με τον αδελφό μου, αλλά τελικά μάθαμε να είμαστε αγαπημένοι και να παίζουμε μαζί). Έτσι περνάμε και ένα μήνυμα ότι στο τέλος θα μάθουν να μοιράζονται
• Προτείνουμε λύσεις όπως είναι η ανταλλαγή ή το παιχνίδι με τη σειρά. Όταν όμως συμφωνηθεί κάτι και δεν τηρηθεί, απομακρύνουμε το επίμαχο παιχνίδι ως συνέπεια της δυσκολίας των παιδιών να συνυπάρξουν. Ενημερώνουμε ότι θα προσπαθήσουμε ξανά την επόμενη μέρα.
• Όταν το παιδί μας μοιράζεται αντικείμενα (έστω και για λίγο) το επιβραβεύουμε που είναι τόσο συνεργάσιμο.
• Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να κρατούν τα πράγματα που είναι δικά τους και να τα δανείζουν μόνο όταν αυτά το επιθυμούν. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας τους. Όταν λοιπόν οι γονείς δανείζουν ή χαρίζουν ένα αντικείμενο του παιδιού, πρέπει να γίνεται πάντα με τη συγκατάθεσή του έτσι ώστε το παιδί να νιώθει ότι το σέβονται.
…αλλά και να υπερασπίζεται τα δικαιώματά του!
Υπάρχουν όμως πρακτικοί τρόποι να βοηθήσουμε το παιδί να αποφύγει ή να ξεπεράσει την παθητική συμπεριφορά και να γίνει πιο διεκδικητικό:
- Ασκήσεις ρόλων. Π.χ. «αν εγώ είμαι ο φίλος σου ο Γιαννάκης και σου πάρω βίαια το αυτοκινητάκι σου, πώς θα το πάρεις πίσω; Τι θα πεις; Εγώ θα του έλεγα…».
- Ασκήσεις με παιχνίδια: «Αυτό το αρκουδάκι ήταν λαίμαργο και πήρε το φαΐ του συμμαθητή του. Τι θα κάνει ο τελευταίος;».
- Αφηγήσεις παραμυθιών που αφορούν στη διεκδίκηση.
Παράλληλα, αν το παιδί μας δυσκολεύεται να διεκδικήσει δεν το μαλώνουμε, ούτε το κριτικάρουμε. Αποφεύγουμε, επίσης, να το υπερασπιζόμαστε εμείς γιατί έτσι δεν θα μάθει ποτέ του να διεκδικεί. Θα αναζητά τη βοήθειά μας στις διαφωνίες του και θα γίνουμε ένα είδος δεκανίκι.
Πυξίδα η δική μας στάση
Αυτό που άφησα για τελευταίο, για κλείσιμο, είναι το θέμα της συμπεριφοράς των ίδιων των γονιών. Τα παιδιά –όπως συμβαίνει συχνά- είναι κι εδώ καθρέφτης μας. Πολλές φορές η εγωιστική ή η υποχωρητική συμπεριφορά είναι μίμηση της δικής μας στάσης απέναντι στα πράγματα και τους ανθρώπους. Ο τρόπος που το παιδί μας μοιράζεται ή δεν μοιράζεται πράγματα και συναισθήματα θα πρέπει να μας κάνει να σκεφτούμε τι πρέπει να αλλάξουμε πρώτα απ’ όλα στον εαυτό μας…
Ό,τι μαθήματα και να δώσουμε, όσο έξυπνους τρόπους και αν βρούμε για να προσεγγίσουμε το θέμα, αν οι ίδιοι με τη συμπεριφορά μας διαψεύδουμε τα λόγια μας, το παιδί πιο πολύ θα βρεθεί σε σύγχυση παρά θα βοηθηθεί.
Όταν ο μπαμπάς και η μαμά ξέρουν να μοιράζονται αλλά και να διεκδικούν, πολύ εύκολα θα μάθει και το παιδί να κάνει το ίδιο…
Η λίστα της… αυτοπεποίθησης
Αν θέλουμε το παιδί μας να υπερασπίζεται τα δικαιώματά του και να αποκτήσει περισσότερη αυτοπεποίθηση, θα πρέπει να του μεταδώσουμε μερικές βασικές αλήθειες. Θα είχε ίσως ενδιαφέρον να φτιάξουμε μια λίστα σε πρώτο πρόσωπο και να τη διαβάζουμε μαζί:
- Το γεγονός ότι μπορώ να πω «όχι» δεν με κάνει εγωιστή.
- Αν αρνηθώ κάτι σε ένα φίλο αυτό δεν σημαίνει ότι θα είναι για πάντα δυσαρεστημένος.
- Επιτρέπεται να θέλω να ευχαριστήσω τους άλλους αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει πάντα.
- Μπορώ να αισθάνομαι καλά ακόμα και όταν κάποιος είναι ενοχλημένος μαζί μου.
- Έχω το δικαίωμα να διαφωνώ με τους άλλους.
3 συμπεριφορές, 3 μηνύματα
Αρχικά χρειάζεται τα παιδιά να εκπαιδευτούνε για να διακρίνουν τη διεκδικητική συμπεριφορά από την επιθετική ή την παθητική συμπεριφορά.
• Ο βασικός στόχος της διεκδικητικής συμπεριφοράς είναι η υπεράσπιση των δι¬καιωμάτων του εαυτού μας, χωρίς να εκφράζεται άρ¬νηση των δικαιωμάτων του άλλου. Το βασικό μήνυμα της διεκδίκησης είναι: «Είναι δικό μου παιχνίδι, και όταν θελήσω θα σου το δώσω».
• Αντιθέτως, στην επιθετική συμπεριφορά το άτομο αναγνωρίζει μόνο τα δι¬κά του δικαιώματα και ανάγκες. Το βασικό μήνυμα της επιθετικής συμπεριφοράς είναι: «Δεν με ενδιαφέρει αν είναι δικό σου. Εγώ το θέλω τώρα!».
• Στον αντίποδα βρίσκεται η παθητική συμπεριφορά: Το άτομο παραβιάζει τα δικά του δικαιώματα, καθώς δεν μπορεί να εκφράσει τα ειλικρινή του συναισθήματα και σκέψεις, επιτρέποντας στους άλλους να τα παραβιάσουν. Το μήνυμα της παθητικής συμπεριφοράς είναι: «Δεν έχει σημασία που δεν θέλω να σου το δώσω. Μπορείς να το πάρεις». Είναι σαν το παράδειγμα του κοριτσιού με τα πατατάκια, που αναφέραμε στην αρχή…
Του Κώστα Στοφόρου, με τη συνεργασία της Ψυχολόγου-Ψυχοθεραπεύτριας Νικολίνας Δανιηλίδου, MSc στην Ψυχολογία της Υγείας
πηγη:www.myworld.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου