Πέμπτη 27 Μαΐου 2010

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΚΡΑΤΟΡΙΑ(ΜΕΡΟΣ Α΄)


"ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ ΚΑΤΕΚΤΗΣΑΝ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕ ΤΑ ΟΠΛΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟΥΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ"...

Πρωτοβυζαντινή περίοδος - Η εποχή της διαμόρφωσης της Οικουμενικής αυτοκρατορίας (330-610)

Η δυναστεία του Μεγάλου Κωνσταντίνου (324-379)




Ο 4ος αιώνας αποτελεί μόνο μια εισαγωγή στη βυζαντινή ιστορία. Η Κωνσταντινούπολη-Νέα Ρώμη δεν είναι ακόμη η μεγάλη διοικητική πρωτεύουσα, παρ' ότι ο Μέγας Κωνσταντίνος (306-337) φρόντισε να προσθέσει και άλλα κτήρια. Ο ίδιος πολύ σπάνια έμενε εκεί, αφού ήταν απασχολημένος με συνεχείς πολέμους και στα τελευταία χρόνια με την αναδιοργάνωση του κράτους. Ούτε ο θρίαμβος του χριστιανισμού είχε ολοκληρωθεί, αφού η ειδωλολατρεία ήταν πάντοτε δυνατή. Εκτός αυτού, οι αιρέσεις ταλαιπωρούσαν την ενότητα της Εκκλησίας και αρειανός επίσκοπος ήταν αυτός που βάπτισε λίγο πριν τον θάνατό του τον αυτοκράτορα.

Ο Κωνσταντίνος πέθανε το 337 και την εξουσία μοιράστηκαν οι τρεις γιοι του, Κωνσταντίνος Β', Κωνστάντιος Β' και Κώνστας Α'. Οι τρεις αδελφοί έριζαν μεταξύ τους, ως το 350 όμως, ο Κωνσταντίνος Β' και ο Κώνστας Α' πέθαναν και ο Κωνστάντιος Β' (337-361) έμεινε μόνος αυτοκράτορας. Αφού νίκησε τον σφετεριστή Μαγνέντιο το 351, βασίλεψε ως το 361. Στα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η εξωτερική κατάσταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας χειροτέρεψε, καθώς οι Πέρσες εξακολουθούσαν να απειλούν και οι επιθέσεις των γερμανικών φυλών έγιναν εντονότερες, κυρίως γιατί τους πίεζαν οι Ούννοι, που ξεκίνησαν από τις μακρινές στέπες της Μογγολίας και εμφανίστηκαν στις πεδιάδες της Ευρώπης. Το 360 ο ξάδελφος του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Ιουλιανός (361-363), απόκρουσε μια γερμανική εισβολή και ο στρατός του, δυσαρεστημένος από τον Κωνστάντιο Β', τον ανακήρυξε αυτοκράτορα. Πριν ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος, ο Κωνστάντιος Β' πέθανε το 361 και ο Ιουλιανός τον διαδέχτηκε ειρηνικά.

Ο Ιουλιανός έμεινε στην ιστορία, ως Παραβάτης ή Αποστάτης, λόγω της προσπάθειάς του να επαναφέρει την ειδωλολατρεία, με τη μορφή ενός διανοούμενου πολυθεϊσμού. Η απόπειρά του αυτή, όμως, δεν είχε επιτυχία, όπως και οι στρατιωτικές του επιχειρήσεις. Σε μια απόπειρα εισβολής στην Περσία, προχώρησε περισσότερο απ' ότι θα έπρεπε και σκοτώθηκε στην υποχώρηση το καλοκαίρι του 363.

Εδώ τελειώνει και η δυναστεία του Μεγάλου Κωνσταντίνου, καθώς διάδοχος του Ιουλιανού, ήταν ο Ιοβιανός (363-364), ένας δημοφιλής χριστιανός στρατιώτης που ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας από τον στρατό. Ο Ιοβιανός συνομολόγησε μια δυσμενή συνθήκη με τους Πέρσες, διάρκειας τριάντα ετών, παραχωρώντας τέσσερεις σατραπείες και την κυριαρχία της Αρμενίας. Ο Ιοβιανός δεν πρόλαβε να επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη, καθώς πέθανε την άνοιξη του 364.

Μετά τον θάνατό του, πάλι ο στρατός ανακήρυξε αυτοκράτορα τον Βαλεντιανό ή Ουαλεντιανό Α', που κυβέρνησε το δυτικό τμήμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αφήνοντας το ανατολικό στον αδελφό του Ουάλεντα ή Βάλεντα (ονομαστική: Ουάλης < λατ. Valens, -ntis) (364-378). Ο Ουάλης ήταν αρειανός και γι' αυτόν τον λόγο η δημοτικότητά του ήταν χαμηλή μεταξύ των υπηκόων του, παρ' ότι ο ίδιος ήταν άνθρωπος ήπιος και ικανός. Η μεγάλη κρίση, ήρθε το 376, όταν οι Βησιγότθοι, πιεζόμενοι από τους Ούννους, πήραν την άδεια να εγκατασταθούν στα εδάφη της αυτοκρατορίας και πέρασαν τον Δούναβη. Γρήγορα, όμως, ήρθαν σε ρήξη με τους αυτοκρατορικούς υπαλλήλους και βάδισαν εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Ο Ουάλης βγήκε να τους αντιμετωπίσει, χωρίς να περιμένει τη βοήθεια που έστελνε ο γιος και διάδοχος του Βαλεντιανού, Γρατιανός, αλλά νικήθηκε και σκοτώθηκε το 378 στην Αδριανούπολη. Η ήττα του Ουάλεντος, παρ' ότι συνέβη στο Ανατολικό τμήμα της Αυτοκρατορίας, έμελε να βλάψει περισσότερο το Δυτικό τμήμα. Ο Γρατιανός κυβέρνησε ως μονοκράτορας έως το 379.

Η δυναστεία του Μεγάλου Θεοδοσίου (379-457)



Ο Γρατιανός διάλεξε για διάδοχο του θείου του Ουάλεντος, τον έπαρχο της Ισπανίας Θεοδόσιο Α' (379-395) που ονομάστηκε αργότερα Μέγας. Ο νέος αυτοκράτορας, περισσότερο με τη διπλωματία και λιγότερο με πολεμικές επιχειρήσεις, κατάφερε να συμφωνήσει ειρήνη με τους Γότθους. Ο ίδιος ήταν αυστηρά ορθόδοξος και επέβαλε περιορισμούς στους ειδωλολάτρες και στους αιρετικούς. Με τη Β' Οικουμενική Σύνοδο που συγκλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, καθορίστηκαν τα δογματικά όρια του Χριστιανισμού με το Σύμβολο της Πίστεως. Το 387 έκανε ειρήνη με τους Πέρσες, αυτήν τη φορά με ικανοποιητικούς όρους, αφού η Αυτοκρατορία κέρδισε τη μισή Αρμενία. Αφού ο αυτοκράτορας της Δύσης, Γρατιανός, ο αδερφός του Βαλεντιανός Β' και ο σφετεριστής Ευγένιος πέθαναν, το 392 ο Θεοδόσιος ανέλαβε τη διακυβέρνηση και του Δυτικού τμήματος και ήταν η τελευταία φορά που ένας μόνο άνθρωπος κυβέρνησε όλη την Αυτοκρατορία, από τη Βρετανία έως τον Ευφράτη και από τον Δούναβη μέχρι την Καρχηδόνα. Μόλις τρία χρόνια αργότερα ο Θεοδόσιος πέθανε, αφού είχε μοιράσει την Αυτοκρατορία στους γιους του, την Ανατολή στον Αρκάδιο και τη Δύση στον Ονώριο.

Οι διάδοχοι του Θεοδοσίου, Αρκάδιος (395-408), Θεοδόσιος Β' (408-450) και Μαρκιανός (450-457) κατόρθωσαν ν' αποκρούσουν τις βαρβαρικές επιδρομές, κυρίως οδηγώντας τους προς άλλες κατευθύνσεις, γεγονός που οφειλόταν και στη σταθερή ειρήνη με τους Πέρσες που είχε συνάψει ο Μέγας Θεοδόσιος. Παρ' όλα αυτά μεγάλο μέρος του αυτοκρατορικού στρατού αποτελούνταν από βάρβαρους μισθοφόρους. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Θεοδοσίου Β' την εξουσία, κατ' ουσίαν, ασκούσε η αδελφή του Πουλχερία και ο σύζυγός της Μαρκιανός. Το 431 συγκλήθηκε η Γ' Οικουμενική Σύνοδος που καταδίκασε τον Νεστοριανισμό. Πολλαπλασιάστηκαν οι περιορισμοί που είχαν επιβληθεί στους ειδωλολάτρες, από τον Μέγα Θεοδόσιο και το 438 ο Θεοδόσιος Β' ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρχε πλέον κανένας στην Αυτοκρατορία. Η Κωνσταντινούπολη μεγάλωσε σε πλούτο και έκταση, τόσο που το 413, κτίστηκαν νέα τείχη από την Προποντίδα ως τον Κεράτιο, τα οποία περιέλαβαν και τις νέες συνοικίες, ενώ το 439 κτίστηκαν και θαλάσσια τείχη. Οι διαταγές των επάρχων άρχισαν να εκδίδονται πλέον στα Ελληνικά και όχι στα Λατινικά. Μετά τον θάνατο του Μαρκιανού, ο ισχυρότερος άνδρας της αυτοκρατορίας ήταν ένας Αλανός στρατηγός, ο Άσπαρ. Εξ αιτίας της καταγωγής του και της αρειανικής πίστης του, δεν μπόρεσε ν' ανέβει στον θρόνο και γι' αυτό υπέδειξε ως αυτοκράτορα τον Λέοντα.

Η δυναστεία του Λέοντος (457-518)

Ο Λέων Α' ανέβηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο το 457 μ.Χ., χάρη στην επιθυμία του στρατηγού Άσπαρ. Ο Άσπαρ ήταν πανίσχυρος αλλά, επειδή ήταν Αλανός και Αρειανός, προτίμησε να μη στεφθεί ο ίδιος και πρότεινε τον υφιστάμενό του Λέοντα. Η βασιλεία του Λέοντος έχει δυο σπουδαία γεγονότα: την αποτυχημένη εκστρατεία εναντίον των Βανδάλων που οδήγησε στον θάνατο του Άσπαρ και τη δημιουργία γηγενούς στρατού, κάτι που μακροπρόσθεσμα έσωσε την αυτοκρατορία από τους εισβολείς. Διάδοχος του ήταν ο εγγονός του Λέων Β΄ ο οποίος ανήλθε στον θρόνο το 474 μ.Χ. με τον Ζήνωνα ως συναυτοκράτορα, όμως ο Λέων πέθανε μετά από 10 μήνες αφήνοντας τον Ζήνωνα μοναδικό αυτοκράτορα. Ο Ζήνων, αφού συνέτριψε το πραξικόπημα του Βασιλίσκου, βασίλεψε έως το 491μ.Χ. Μετά τον θάνατό του ανεβαίνει στον θρόνο ο Αναστάσιος Α', ένας έμπιστος αυλικός σχετικά προχωρημένης ηλικίας, ο οποίος παντρεύτηκε τη χήρα αυτοκράτειρα Αριάδνη. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του υπέγραψε συμφωνία με τους Πέρσες και έχτισε πολλά οχυρά και άλλα δημόσια έργα ενώ άσκησε συνετή οικονομική πολιτική και άφησε γεμάτα τα ταμεία του κράτους. Γενικά θεωρείται ένας επιτυχημένος αυτοκράτορας. Τον διαδέχθηκε ο Ιουστίνος Α', αρχηγός της βασιλικής σωματοφυλακής, ο οποίος ίδρυσε την ομώνυμη δυναστεία.

ΙΟΥΣΤΙΝΕΙΑΝΕΙΑ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ (518-610)

Τα σημαντικότερα γεγονότα επί της Δυναστείας αυτής ήταν:

* 518 Στέφεται Αυτοκράτορας ο Ιουστίνος Α'
* 527 Στέφεται Αυτοκράτορας ο Ιουστινιανός Α'
* 529 Δημοσιεύεται ο Ιουστινιάνειος Κώδικας - Κλείσιμο παγανιστικών νεοπλατωνικών σχολών Αθηνών
* 532 Η Στάση του Νίκα καταπνίγεται από τη Θεοδώρα και τον στρατηγό Βελισσάριο - Συνθήκη ειρήνης προς τους Πέρσες.
* 533 Εκδίδονται οι Πανδέκτες και οι Εισηγήσεις.
* 534 O Βελισσάριος νικά τους Βανδάλους στην Αφρική και καταλαμβάνει τις κτήσεις τους.
* 535 Εκδίδονται οι Νεαρές - Ο Βελισσάριος νικά τους Οστρογότθους και καταλαμβάνει τη Σικελία, Νεάπολη και Ρώμη.
* 537 Εγκαινιάζεται η Αγία Σοφία (κτισθείσα 532-37).
* 540 O Βελισσάριος κυριεύει την Ραβέννα - Ο Σάχης των Περσών Χοσρόης Α' καταλαμβάνει τη Συρία - Σλάβοι και Ούννοι εισβάλουν σε εδάφη της Αυτοκρατορίας.
* 542-546 Επικρατεί φοβερός λοιμός σε όλη τη Μεσόγειο.
* 552 Το Βασίλειο των Οστρογότθων καταλύεται.
* 559 Οι Ούννοι προ της Κωνσταντινούπολης.
* 562 Συνθήκη ειρήνης με την Περσία.
* 568 Οι Λογγοβάρδοι καταλαμβάνουν την μισή Ιταλία.
* 581 Καταλαμβάνεται το Σίρμιο από Άραβες.
* 582 Οι υπαρχίες Αφρικής και Ιταλίας μεταλλάσσονται διοικητικά σε Εξαρχάτο Αφρικής, με έδρα την Καρχηδόνα, και Εξαρχάτο Ιταλίας, με έδρα της Ραβέννα.
* 591 Ειρήνη με τους Πέρσες.
* 601 Ο μάγιστρος Πρίσκος νικά τους Αβάρους.
* 602 Αυτοκράτορας ο Φωκάς - Επικρατεί τρομοκρατία.
* 608 Οι Πέρσες αφού κυρίευσαν τη Συρία φθάνουν στη Χαλκηδόνα.
* 610 Ο Ηράκλειος προκαλεί επανάσταση και ανατρέπει τον Φωκά.


Τη Δυναστεία του Ιουστινιανού διαδέχθηκε η Ηράκλεια Δυναστεία (610-717)
ΠΗΓΗ:ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια: